Bên cạnh tường gạch và tường bê tông cốt thép thì tường đá hộc cũng được thi công, sử dụng rất phổ biến cho các công trình dân dụng, đặc biệt là trong thời gian trước đây. Cách xây tường đá hộc về cơ bản cũng gần giống xây tường gạch bình thường nhưng vì tính chất của đá hộc và cấu tạo có sự khác biệt mà kỹ thuật xây cũng có nhiều điểm khác đáng kể.
Cấu tạo của tường đá hộc
Tường đá là loại tường được xây bằng đá hộc khai thác tự nhiên, xây bằng vữa.
Tường đá có quy cách (tường đá hộc thành lớp)
Đá được khai thác và sơ chế theo một quy cách nhất định. Thông thường, các viên đá xây có kích thước 200x400x200, 150x150x250, 150x200x350… Được đẽo gọt để đảm bảo chiều dày thiết kế và độ ổn định khi xây dựng.
- Cách xây tường đá hộc thành lớp thì phải chọn đá, lớp xây tường đá hộc thường dày ≥ 250mm.
- Mỗi lớp xây nên chọn các viên đá gần như nhau (các lớp dưới đá to hơn)
- Trong cùng một lớp xây cứ đặt một viên đá dọc rồi lại đặt một viên đá ngang (chọn viên dài để đặt ngang) hoặc ít nhất 1m dài thì đặt một viên đá câu giằng.
- Các mạch đứng giữa các lớp xây phải lệch nhau 100mm, cách mạch ngang phải nằm ngang ( và song song với nhau). Các mạch vữa không được tạo hình tam giác, mạch khô, không có vữa, và mạch chữ thập, trùng mạch.
Cách xây tường đá hộc không quy cách
Đá hộc được lấy từ nơi khai thác còn nguyên hình dạng do vỡ tự nhiên và không theo một quy cách nhất định.
Với cách xây tường đá hộc không quy cách thì chiều dày các mạch vữa không lớn hơn 20mm và phải đều nhau, các mạch xây ngang dọc không được tập trung vào thành một điểm nút, không tạo thành mạch đứng song song, mạch chéo chữ thập, mạch vừa lồi lõm.
Cách xây tường đá hộc như thế nào ?
Công tác chuẩn bị
Vữa xây tường đá tốt nhất là vữa xi măng cát vàng. Các công việc cơ bản trong xây tường đá cũng tương tự như xây tường gạch nhưng cần chú ý những điểm sau:
Chọn đá: tường bao che, tường vây có thể dùng mọi loại đá hộc. Tường ngoài, tường mặt chính, bệ tường, chân tường…dùng đá hộc cứng và cứng vừa. Đá phải tốt, không dùng đá bị phong hóa, nứt nẻ.
Khi vận chuyển xếp riêng những viên đá phẳng kích thước lớn, những viên đá dài hơn 2/3 chiều dày tường có mặt ngoài bằng phẳng để xây hàng đầu tiên, xây mặt tường. Áp dụng cách xây tường đá hộc, chọn những viên đá có 3 mặt vuông vắn, kích thước lớn dùng xây góc.
Đá hộc vừa và nhỏ dùng xây thân tường, xen kẽ với đá lớn để chèn, đệm. Xếp riêng như vậy khi xây không mất công chọn lựa, vừa tăng năng suất xây vừa đảm bảo mỹ thuật và đúng kỹ thuật.
Xác định vị trí khối xây :
- Xác định tim trục
- Vạch dấu nền móng (sàn).
- Đóng dưỡng (ngựa) theo hình dáng, kích thước bản vẽ.
- Truyền tim lên cọc ngựa.
Cách xây tường đá hộc quy cách (thành lớp)
Sau khi bật mực 2 mép chân tường, tiến hành chọn và ướm đá, đá phải được rửa sạch trước khi xây, rải vữa cách mép tường 3 -4cm, dày 4-5cm, đặt đá chính xác trên lớp vữa, day và gõ mạnh bằng búa gỗ cho đá lún sâu xuống, vữa tràn ra xung quanh dày 2 – 3cm là vừa.
Ở mỗi hàng nên chọn những viên đá có cùng chiều dày. Thực hiện cách xây tường đá hộc theo kiểu giằng ngng hoa mai thì tốt nhất. Trước khi xây lớp trên phải đổ đầy vữa đầy mạch, không được sửa các viên đá nằm trong khối xây, nếu viên đá chưa ổn định phải dùng đá nhỏ chèn từ mặt ngoài, không được chèn ở mạch trong để tránh đá trượt ra ngoài.
Khi xây mỗi hàng gạch nên đặt đá ướm thử sao cho hàng xây trên so le với hàng xây dưới để không trùng mạch.
Đối với cách xây tường đá hộc quy cách, tường đá có chiều rộng lớn xây hai hàng đá mặt, tiếp giáp với dây trước. Sau đó mới xây cách viên giữa.
Khi ngừng xây phải để mỏ giật. Chú ý mỗi lớp xây phải ngang bằng, mạch vữa nếu bị dốc dễ làm cho khối bị trượt đổ bất ngờ.
Sau khi xây hết một đợt, kiểm tra đọ ngang bằng của khối xây, xây đến gần đỉnh tường phải kiểm tra độ ngang bằng và cốt cao độ của tường, đỉnh tường phải ngang bằng, dừng đúng cốt, dùng vữa xi măng 1:3 láng đỉnh tường cho phẳng.
Cách xây tường đá hộc không thành lớp
Xây đá hộc không thành lớp bằng những hòn đá kích cỡ, hình thù khác nhau tùy tiện. Cách xây này khó và tốn vữa nhưng đôi khi những bức tường như vậy cũng tạo được hiệu quả trang trí.
Ngoài những yêu cầu như đối với cách xây tường đá hộc không thành lớp, phải tuân theo những quy định sau đây:
- Chiều dày các mạch vữa không lớn hơn 20mm và phải đều nhau, các mạch xây ngang dọc không được tập trung vào thành một điểm nút, không để những mạch chéo kéo dài, những mạch đứng song song, mạch chéo chữ thập, mạch vữa lồi lõm.
- Đá lớn nhỏ phải phân bố đều trong khối xây. Không chèn đá vụn vào các mạch vữa ngoài mặt khối xây.
Cách xây đá hộc ở góc tường, đoạn tường giao nhau, cột liền tường:
Các góc tường xây bằng hòn đá lớn, chân dài để giằng hai thân tường với nhau. Xây các góc gồm ba tường, bốn tường và góc vuông.
Xây kỹ chỗ giao nhau giữa các bức tường. Cách thi công xây tường đá hộc ở góc tường; các hàng đá trên và các hàng đá dưới câu chắc vào nhau. Mạch xây không dày quá 3cm.
Nếu ở chỗ bắt cóc cần xây gạch ở mặt ngoài, thì xây gạch trước; và bắt mỏ nanh 5 lớp một (mỏ hình chữ cung) sau đó xây đá vào bên trong.
Xây cột đá hộc
Cột xây bằng những hòn đá chân dài để chân cấm sâu vào thân cột. Không được dùng những hòn đá mỏng để xây thành lớp vỏ bọc chứa đá vụn ở trong.
Những lưu ý về cách thi công xây tường đá hộc
Xây tường đá hộc nói chung cần phải đảm bảo các yếu tố sau đây:
- Mỗi lớp xây đều phải căng dây để đảm bảo độ thẳng đứng, ngang bằng của tường.
- Phải dải vữa trước rồi mới đặt đá xây, không được làm ngược lại.
- Cách xây tường đá hộc lưu ý dải vữa dày 40 – 50mm; cách mép tường 30 – 40mm bằng khoảng nửa diện tích viên đá.
- Chèn đá vụn và mạch đứng không chèn theo kiều kẹp bụng.
- Không được để chữa lỗ thi công, lỗ giáo ở tường đá hộc.
- Khi xây tường đá hộc thành lớp cần chú ý; Có thể xây mặt phô ra của tường gạch gạch (bụng tường xây bằng đá); hoặc xây đá trong ván khuôn. Khi xây gạch ở mặt tường phải xây đồng thời với xây đá ở bụng tường.
- Cách xây tường đá hộc không thành lớp phải phân bố đều đá lớn, nhỏ trong khối xây; không chèn đá vụn vào các mạch vữa ngoài khối xây; không đặt các viên đá có mặt lồi lõm theo hướng chịu lực của khối xây.
- Kiểm tra khối xây: Kiểm tra theo các yêu cầu kỹ thuật về ngang bằng; thẳng đứng, phẳng mặt, trùng mạch, đặc chắc.
Tường đá hộc hiện nay được sử dụng nhiều hơn ở vùng núi ;và trung du vì ở đó gần nguyên liệu hơn và không mất công vận chuyển xa xôi; bên cạnh đó tường đá hộc được sử dụng nhiều để xây tường rào; làm công trình ngăn lũ, chắn đất… và còn để trang trí cho các công trình sân vườn, cho những công trình nhà biệt thự độc lạ…