Năm 2025, Việt Nam sẽ có nhiều thay đổi quan trọng trong luật xây dựng nhà ở nhằm phát triển bền vững, bảo vệ môi trường và tăng cường quản lý thị trường bất động sản. Những quy định mới này không chỉ tác động mạnh mẽ đến các chủ đầu tư mà còn đến các cá nhân, doanh nghiệp, và người mua nhà. Dưới đây là thông tin chi tiết về các quy định pháp lý dự kiến có hiệu lực vào năm 2025, giúp bạn hiểu rõ hơn về những thay đổi quan trọng trong lĩnh vực xây dựng và bất động sản.
Theo dự án luật mới được Quốc hội thông qua, 3 luật liên quan và có ảnh hướng tới xây dựng nhà ở là: Luật Đất đai, Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh bất động sản có hiệu lực từ ngày 01/08/2024. Thời điểm sớm hơn 5 tháng so với thời điểm đã được quyết định trước đó là ngày 01/01/2025, với kỳ vọng sẽ trở thành “trợ lực” thúc đẩy thị trường bất động sản sớm ổn định và phát triển.
1. Luật Đất đai sửa đổi và tác động đến xây dựng nhà ở năm 2025
Những điểm mới trong Luật Đất đai hiện hành hướng đến việc cải thiện các quy định liên quan đến quản lý, sử dụng và phát triển đất đai tại Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế – xã hội và bảo vệ quyền lợi của người dân. Những điều chỉnh này giúp tăng cường sự minh bạch, công bằng và hiệu quả trong quản lý đất đai, đồng thời giải quyết các vấn đề về quy hoạch, thu hồi đất, giá đất và tranh chấp đất đai đang tồn tại.
Một số điểm mới quan trọng của Luật Đất Đai sửa đổi:
- Quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất: Đồng bộ hóa quy hoạch sử dụng đất giữa các cấp, đảm bảo tính minh bạch và công khai. Các dự án xây dựng nhà ở sẽ phải tuân thủ nghiêm ngặt hơn về việc quy hoạch sử dụng đất, đảm bảo rằng đất được sử dụng đúng mục đích và tránh tình trạng đầu cơ.
- Bỏ khung giá đất: Thay thế bằng giá thị trường công khai và minh bạch, nhằm giảm tranh chấp và bất công.
- Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất: Mở rộng quyền chuyển nhượng, cho thuê, thế chấp quyền sử dụng đất, và bảo vệ quyền lợi người dân trong giao dịch.
- Phát triển quỹ đất: Khuyến khích phát triển quỹ đất cho các dự án kinh tế và nhà ở xã hội.
- Hỗ trợ quy trình giao đất và cấp giấy chứng nhận: Quy định chi tiết hơn về quyền sử dụng đất và điều kiện giao đất cho các dự án nhà ở có thể giúp cải thiện hiệu suất trong quá trình xây dựng. Các quy trình liên quan đến chuyển nhượng quyền sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sẽ rõ ràng hơn, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư và người dân.
- Giải quyết tranh chấp đất đai: Tăng cường cơ chế giải quyết tranh chấp đất đai nhanh chóng, công bằng và minh bạch.
Nhận xét: Những thay đổi trong Luật Đất đai hiện hành 2023 mang lại nhiều tác động tích cực cho quá trình xây dựng nhà ở dân dụng tại Việt Nam. Luật mới giúp tăng cường tính minh bạch, công bằng, và ổn định trong quản lý đất đai, đồng thời giải quyết các bất cập tồn tại trước đây như chênh lệch giá đất, quy hoạch “treo” và khó khăn trong giải phóng mặt bằng.
Việc định giá đất theo thị trường, mở rộng quyền của người sử dụng đất, và thúc đẩy phát triển quỹ đất cho nhà ở xã hội giúp phát triển thị trường bất động sản theo hướng bền vững hơn. Ngoài ra, các quy định về đấu giá đất, bồi thường sát giá thị trường và giải quyết tranh chấp nhanh chóng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư và người dân, giúp thúc đẩy sự phát triển nhà ở dân dụng, đặc biệt là trong các đô thị lớn.
2. Luật Nhà ở sửa đổi và tác động đến xây dựng nhà ở năm 2025
Luật Nhà ở số 27/2023/QH15 có những điểm mới quan trọng nhằm điều chỉnh và bổ sung những quy định pháp lý phù hợp với tình hình phát triển kinh tế – xã hội hiện tại.
Các điểm mới đáng chú ý của Luật Nhà ở 2025
Luật Nhà ở năm 2025 chính thức có hiệu lực từ ngày 01/8/2024, và dưới đây là những điểm mới.
- Điều kiện phòng cháy chữa cháy và cấp sổ hồng cho chung cư mini: Người xây dựng chung cư mini để bán hoặc cho thuê phải đáp ứng điều kiện đầu tư và các quy chuẩn về xây dựng, phòng cháy chữa cháy. Các căn hộ đủ điều kiện được cấp sổ hồng.
- Không quy định thời hạn sở hữu nhà chung cư: Luật Nhà ở 2025 quy định thời hạn sử dụng nhà chung cư dựa trên hồ sơ thiết kế và kết quả kiểm định. Sau khi hết thời hạn sử dụng, người dân vẫn được bồi thường về quyền sử dụng đất.
- Mở rộng đối tượng được hỗ trợ nhà ở xã hội: Doanh nghiệp và hợp tác xã trong khu công nghiệp được hỗ trợ chính sách về nhà ở xã hội cho công nhân.
- Thay đổi nguyên tắc bán, cho thuê mua nhà ở xã hội: Trong 5 năm đầu, người mua chỉ được bán lại cho chủ đầu tư hoặc đối tượng được mua nhà ở xã hội, với giá bán không vượt quá giá mua ban đầu.
- Quỹ đất phát triển nhà ở xã hội trong dự án thương mại: Chính quyền địa phương phải dành quỹ đất phát triển nhà ở xã hội trong các dự án thương mại, đặc biệt ở các đô thị loại I, II, III.
- Ưu đãi cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội: Chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được miễn tiền sử dụng đất và không cần thực hiện thủ tục xác định giá đất.
- Biên lợi nhuận cho chủ đầu tư nhà ở xã hội: Chủ đầu tư được hưởng lợi nhuận tối đa 10% tổng chi phí đầu tư và có thể sử dụng 20% diện tích đất để phát triển thương mại.
- Quy định xây dựng nhà ở lưu trú cho công nhân trong khu công nghiệp: Luật bổ sung quy định về nhà ở lưu trú cho công nhân, nhà ở cho lực lượng vũ trang và nhà ở thuộc tài sản công.
Luật nhà ở ảnh hưởng tới xây dựng nhà ở năm 2025
Những thay đổi trong Luật Nhà ở 2025 có tác động đáng kể đến việc xây dựng nhà ở dân dụng, với các ảnh hưởng chính sau:
- Tăng cường quy chuẩn xây dựng và an toàn: Quy định rõ ràng về điều kiện phòng cháy chữa cháy và các tiêu chuẩn xây dựng, đặc biệt với chung cư mini, giúp đảm bảo an toàn và chất lượng. Điều này thúc đẩy sự chuyên nghiệp hóa và quản lý chặt chẽ hơn, nhưng cũng tăng chi phí và thủ tục cho các chủ đầu tư nhỏ.
- Bảo vệ quyền sở hữu nhà ở lâu dài: Việc không quy định thời hạn sở hữu chung cư giúp người mua yên tâm hơn về quyền lợi của họ, đặc biệt là về đất đai sau khi nhà ở hết niên hạn sử dụng. Điều này tạo sự ổn định cho thị trường nhà ở và tăng giá trị đầu tư.
- Mở rộng đối tượng hỗ trợ nhà ở xã hội: Việc hỗ trợ thêm cho doanh nghiệp và hợp tác xã trong khu công nghiệp giúp mở rộng nguồn cung nhà ở cho công nhân, đáp ứng nhu cầu về nhà ở giá rẻ trong các khu công nghiệp, đồng thời góp phần ổn định lực lượng lao động.
- Tạo cơ hội lợi nhuận cho chủ đầu tư: Các quy định mới về biên lợi nhuận và ưu đãi cho dự án nhà ở xã hội khuyến khích chủ đầu tư tham gia phát triển loại hình này. Điều này có thể giúp tăng cường nguồn cung nhà ở xã hội, nhưng cũng cần giám sát để tránh lạm dụng các chính sách ưu đãi.
- Quỹ đất cho nhà ở xã hội trong dự án thương mại: Việc quy định rõ ràng hơn về quỹ đất dành cho nhà ở xã hội trong các dự án thương mại tạo ra sự cân bằng giữa phát triển nhà ở thương mại và xã hội, đảm bảo nhà ở cho người thu nhập thấp ngay trong các khu đô thị.
Nhận xét: Nhìn chung, các thay đổi này mang tính bảo vệ quyền lợi của người dân, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội và tăng cường quản lý chất lượng nhà ở. Những điểm mới của Luật Nhà ở năm 2025 không chỉ định hướng quá trình xây dựng nhà ở dân dụng theo hướng bền vững hơn mà còn tạo điều kiện phát triển thị trường bất động sản lành mạnh và minh bạch.
Tác động của luật xây dựng nhà ở đến các chủ đầu tư, doanh nghiệp xây dựng và người dân là rõ rệt, góp phần xây dựng các công trình có chất lượng cao, thân thiện với môi trường và phục vụ tốt hơn nhu cầu nhà ở cho các tầng lớp dân cư. Tuy nhiên, việc áp dụng các quy định mới có thể làm tăng chi phí xây dựng và phức tạp hóa thủ tục cho các chủ đầu tư nhỏ và các dự án dân dụng.
3. Luật Kinh doanh Bất động sản sửa đổi và tác động đến xây dựng nhà ở năm 2025
Luật Kinh doanh Bất động sản sửa đổi sẽ tập trung vào việc minh bạch hóa thông tin và bảo vệ quyền lợi của người mua nhà. Các thay đổi này là để đảm bảo rằng thị trường bất động sản hoạt động công bằng và an toàn hơn cho tất cả các bên tham gia.
Những điểm mới của Luật Kinh doanh bất động sản sửa đổi
Luật Kinh doanh bất động sản năm 2025 có hiệu lực từ ngày 01/08/2024, với nhiều điểm mới như sau:
- Tiền đặt cọc: Chủ đầu tư chỉ được thu tiền đặt cọc tối đa 5% giá trị nhà ở/công trình hình thành trong tương lai (so với Luật 2014, không quy định mức này).
- Tỷ lệ thanh toán: Số tiền thanh toán trước khi thuê mua nhà ở hình thành trong tương lai giảm xuống 50% (trước đây là 70%).
- Thanh toán qua ngân hàng: Chủ đầu tư và doanh nghiệp bất động sản bắt buộc nhận tiền thanh toán qua tài khoản ngân hàng, không áp dụng cho cá nhân kinh doanh nhỏ.
- Điều kiện môi giới: Doanh nghiệp môi giới bất động sản cần có cơ sở vật chất, quy chế hoạt động, và phải có ít nhất 1 cá nhân có chứng chỉ môi giới.
- Môi giới bất động sản không được hành nghề tự do: Theo Khoản 2 Điều 61 Luật Kinh doanh bất động sản 2025, cá nhân hành nghề môi giới bất động sản phải có chứng chỉ hành nghề môi giới bất động sản và phải hành nghề trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ bất động sản.
- Thanh toán hoa hồng môi giới: Tiền thù lao, hoa hồng môi giới phải được chuyển khoản qua ngân hàng.
- Siết phân lô, bán nền: Không cho phép phân lô, bán nền tại khu vực phường của đô thị loại III trở lên (mở rộng so với trước đây).
Ảnh hưởng tới xây dựng nhà ở
Những thay đổi trong luật này ảnh hưởng đến các chủ đầu tư, nhà thầu xây dựng và người mua nhà. Dưới đây là các tác động chính:
- Quản lý vốn chặt chẽ hơn: Giới hạn tiền đặt cọc và thanh toán tối đa 50% giúp đảm bảo chủ đầu tư có năng lực tài chính và tránh rủi ro cho người mua. Điều này thúc đẩy các chủ đầu tư phải có nguồn vốn tự có lớn hơn để duy trì hoạt động xây dựng, thay vì dựa nhiều vào tiền huy động từ người mua như trước.
- Tăng tính cạnh tranh trong thị trường xây dựng nhà ở: Siết phân lô bán nền buộc chủ đầu tư tập trung vào dự án hoàn thiện, nâng cao chất lượng và tính cạnh tranh trong xây dựng nhà ở.
- Giảm rủi ro pháp lý và bảo vệ quyền lợi cho người mua: Quy định rõ ràng về tỷ lệ thanh toán tối đa (lần đầu không quá 30%, tổng thanh toán trước không quá 50% giá trị hợp đồng), người mua sẽ không phải đối mặt với rủi ro tài chính lớn khi chủ đầu tư không thể hoàn thành dự án đúng tiến độ. Điều này thúc đẩy việc xây dựng các dự án nhà ở dân dụng có kế hoạch bài bản, thực hiện từng giai đoạn để đảm bảo người mua nhận được giá trị tương ứng với số tiền thanh toán.
- Hạn chế phát triển tự phát và phân lô bán nền tràn lan: Siết phân lô bán nền giúp hạn chế phát triển tự phát, đảm bảo quy hoạch nhà ở bền vững và hạ tầng đồng bộ, không còn tình trạng xây dựng nhà ở trên đất nền thiếu kết nối với hạ tầng công cộng. Kết quả là, các khu vực đô thị và vùng ven sẽ có sự phát triển nhà ở dân dụng bền vững và hài hòa hơn, giúp cải thiện chất lượng sống của cư dân.
Nhận xét: Luật Kinh doanh Bất động sản sửa đổi tác động tích cực đến quá trình xây dựng nhà ở dân dụng tại Việt Nam bằng cách tăng cường tính minh bạch, bảo vệ người mua, và hạn chế đầu cơ bất động sản. Tuy nhiên, việc siết chặt quy định cũng có thể gây khó khăn cho một số dự án nhỏ lẻ và các cá nhân hoạt động tự do, yêu cầu họ phải thích ứng với một thị trường bất động sản được quản lý chặt chẽ hơn.
4. Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về các công trình sử dụng năng lượng hiệu quả
Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về các công trình sử dụng năng lượng hiệu quả QCVN 09:2017/BXD yêu cầu các dự án xây dựng nhà ở phải tuân thủ các tiêu chuẩn về công trình xanh và tiết kiệm năng lượng. Mục tiêu là giảm thiểu tác động của các công trình xây dựng đến môi trường, đồng thời tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng. Cụ thể như sau:
- Khuyến khích sử dụng các công nghệ và vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường: Quy chuẩn đề cao việc áp dụng các công nghệ tiên tiến trong xây dựng như hệ thống năng lượng mặt trời, hệ thống quản lý năng lượng thông minh, hay các loại vật liệu xây dựng có khả năng cách nhiệt và tiết kiệm năng lượng tốt hơn. Điều này giúp tăng cường việc sử dụng các giải pháp công nghệ xanh trong các công trình nhà ở.
- Tối ưu hóa thiết kế và xây dựng nhà ở: Quy chuẩn yêu cầu các công trình phải tuân thủ những nguyên tắc về cách nhiệt, thông gió tự nhiên, chiếu sáng và sử dụng các vật liệu có khả năng tiết kiệm năng lượng. Điều này buộc các chủ đầu tư và kiến trúc sư phải xem xét lại các phương pháp thiết kế và xây dựng, giúp tối ưu hóa hiệu suất sử dụng năng lượng trong quá trình vận hành nhà ở.
- Tăng giá trị bền vững của công trình nhà ở: Các căn nhà được thiết kế và xây dựng theo quy chuẩn này không chỉ đảm bảo tiết kiệm năng lượng mà còn nâng cao giá trị bền vững của công trình. Điều này có thể làm tăng giá trị bất động sản, khi mà nhu cầu về những căn nhà tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường ngày càng tăng.
- Thách thức và cơ hội cho các chủ đầu tư: Việc tuân thủ quy chuẩn yêu cầu sự đầu tư về công nghệ, vật liệu và thiết kế ngay từ giai đoạn đầu của dự án, điều này có thể làm tăng chi phí ban đầu của dự án. Tuy nhiên, về dài hạn, nó mang lại lợi ích kinh tế lớn hơn nhờ vào việc giảm chi phí vận hành, tăng cường hiệu quả sử dụng tài nguyên, và thu hút sự quan tâm của người mua nhà.
- Đóng góp vào mục tiêu quốc gia về phát triển bền vững: Quy chuẩn kỹ thuật này góp phần vào mục tiêu tổng thể của quốc gia trong việc giảm lượng phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển bền vững. Việc các công trình nhà ở tuân thủ quy chuẩn này sẽ là một bước tiến quan trọng trong chiến lược năng lượng sạch của Việt Nam.
Bên cạnh đó, công trình xây dựng nhà ở tích hợp các công nghệ quản lý thông minh là một xu hướng quan trọng trong việc hiện đại hóa các công trình xây dựng, tạo ra môi trường sống tiện nghi và tiết kiệm năng lượng. Các tòa nhà phải tích hợp các hệ thống quản lý thông minh như kiểm soát nhiệt độ tự động, hệ thống an ninh và quản lý năng lượng hiệu quả. Điều này giúp cư dân hưởng thụ môi trường sống tiện nghi hơn và chủ đầu tư tối ưu chi phí vận hành.
Việc áp dụng công nghệ thông minh cũng giúp tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu chi phí vận hành và tăng tuổi thọ công trình. Xu hướng này vẫn đang phát triển và có thể có thêm các hướng dẫn cụ thể về tiêu chuẩn kỹ thuật và quản lý vào năm 2025.
Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về các công trình xây dựng sử dụng năng lượng hiệu quả mang lại nhiều tác động tích cực đối với lĩnh vực xây dựng nhà ở, từ việc giảm chi phí năng lượng, tăng cường giá trị bền vững của công trình, cho đến việc đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia. Tuy nhiên, các thách thức về đầu tư ban đầu cũng đặt ra yêu cầu về sự chuyển đổi trong tư duy thiết kế và xây dựng của các chủ đầu tư và nhà thầu.
Tổng quan: Nhìn chung, những điểm mới trong các luật sửa đổi nêu trên được dự đoán sẽ tác động tích cực đến quá trình xây dựng nhà ở, đặc biệt là tăng cường sự minh bạch, tạo điều kiện pháp lý thuận lợi cho các nhà đầu tư và đảm bảo quyền lợi của người mua nhà. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, các nhà đầu tư có thể phải đối mặt với nhiều thách thức về việc tuân thủ các quy định pháp lý mới, đặc biệt là các yêu cầu về vốn và tiêu chuẩn xây dựng.
Có thể thấy, năm 2025 sẽ chứng kiến nhiều thay đổi lớn trong luật xây dựng nhà ở, với trọng tâm là phát triển bền vững, bảo vệ quyền lợi của người mua nhà và nâng cao tính minh bạch của thị trường bất động sản. Các chủ đầu tư và doanh nghiệp cần nắm bắt và tuân thủ các quy định mới này để đảm bảo sự phát triển ổn định, đồng thời tận dụng cơ hội phát triển bền vững trong thị trường bất động sản.