Cấu tạo lanh tô là bộ phận dầm tường bằng gạch, bê tông cốt thép, gạch cốt thép hoặc gỗ hay thép định hình dùng để đỡ khối tường nằm trên cửa sổ, cửa đi, tạo nên những lỗ cửa trên mặt tường. Tuy theo điều kiện làm việc của nó mà lanh tô có thể là chịu lực hoặc không chịu lực.
Lanh tô là bộ phận kết cấu bên trên các lỗ tường (lỗ cửa sổ, cửa đi, tủ tường, lỗ cửa hành lang trống,…). Lanh tô có nhiều loại, tùy theo khẩu độ khác nhau, tải trọng khác nhau và hình dáng của lỗ tường mà chủ thầu lựa chọn loại lanh tô phù hợp.
Phân loại và chi tiết cấu tạo của lanh tô
6 loại lanh tô thường sử dụng phổ biến hiện nay :
- Lanh tô gạch.
- Lanh tô gạch cốt thép.
- Lanh tố cuốn.
- Lanh tô gỗ.
- Lanh tô bê tông cốt thép.
- Lanh tô thép.
Lanh tô gạch cốt thép
Lanh tô gạch cốt thép là loại lanh tô được xây giống như xây gạch thông thường, nhưng phải dùng loại vữa xi măng cát mác 50 (M50). Trên cốp pha phủ một lớp vữa xi măng cát mác 50 dày 2-3cm, ở giữa đặt thép tròn đường kính d = 6mm hoặc thép bản 20x1mm. Cứ ½ gạch đặt một cốt thép, hai đầu cốt thép uốn cong lại đặt sâu vào tường ít nhất 1 – 1,5 gạch. Sau đó phía trên dùng vữa xi măng xây 5 – 7 hàng gạch, với độ cao không được nhỏ hơn ¼ chiều rộng lỗ tường.
Loại lanh tô này chỉ áp dụng cho những lỗ cửa có chiều rộng nhỏ hơn 2m, không chịu ảnh hưởng của lực chấn động và thường là loại lanh tô không chịu lực hay chỉ chịu tải trọng nhỏ.
Khi tải trọng lanh tô lớn, chiều rộng lỗ cửa lớn hơn 2m thi cốt thép ở đây phải lấy theo tính toán và bố trí tuân theo quy phạm kết cấu.
Lanh tô gạch cuốn
Cấu tao lanh tô gạch cuốn chỉ chịu nén là chủ yếu, do đó có độ bền bảo đảm và tốn ít cốt thép. Song thi công phức tạp và tốn gỗ cốp pha, dễ bị phá hỏng khi nhà lún không đều (hai gối tựa của lanh tô lún khác nhau).
Có 3 loại cuốn là : cuốn thẳng, cuốn vành lược và cuốn ½ hình tròn.
Lanh tô cuốn thẳng
Loại này dùng gạch xây nghiêng. Gạch hai bên xây nghiêng, viên gạch ở trung tâm xây thẳng đứng (viên khóa hình cánh quạt). Gạch dùng để xây tốt nhất là đã được chặt xiên, khiến cho mạch vữa song song, như thế tốn công.
Nói chung thường dùng gạch không được chặt xiên để xây, khiến cho mạch vữa trên rộng dưới hẹp. Mạch vữa rộng nhất không được lớn hơn 20mm, nhỏ nhất không dưới 7mm. Khi xây ở chính giữa, người ta có thể nâng cao lên 1/50 chiều rộng lỗ tường. Như vậy sau khi xây xong lanh tô tự võng sẽ gần nằm ngang.
Độ cao của cuốn thẳng nói chung là một gạch hoặc 1½ gạch. Lanh tô cuốn thẳng thích hợp cho khẩu độ lỗ cửa đến 1,25m. Thông qua tính toán và sau khi nâng cao số hiệu vữa còn có thể áp dụng cho khẩu độ lớn hơn.
Lanh tô cuốn vành lược
Hình cung của cuốn vành lược là một đoạn cung tròn, bán kính nhỏ nhất bằng ½ của chiều rộng lỗ cửa (cuốn ½ tròn). Bán kính lớn nhất là loại vô hạn – cuốn thẳng.
Nói chung độ cao của cuốn bằng (1/2 ÷ 1/12)l; thông thường 1/8l (trong đó l là chiều rộng lỗ cửa), bán kính bằng chiều rộng lỗ cửa.
Gạch xây cuốn vành lược độ cong lớn tốt nhất nên dùng gạch xiên. Khi độ cong nhỏ thì có thể dùng gạch phổ thông với mạch vữa điều chỉnh. Mạch vữa rộng hẹp cũng trong khoảng 7 – 20mm.
Lanh tô cuốn vành lược thích hợp cho lỗ cửa có chiều rộng 1,5 – 1,8m. Nếu dùng vữa mác chiều cao cuốn có thể đạt từ ½ đến 2 gạch.
Lanh tô bê tông cốt thép
Theo phương thức thi công lanh tô bê tông cốt thép có thể phân ra 2 loại là lanh tô đổ tại chỗ và lanh tô đúc sẵn
Lanh tô bê tông cốt thép đổ tại chỗ
Chiều rộng lanh tô bằng chiều dày tường gạch. Chiều cao và số lượng cốt thép sẽ do tính toán quyết định. Khi chiều dày tường từ 1½ gạch trở lên; lanh tô có thể làm hình chữ L ; và lợi dụng bộ phận lộ ra làm gối tựa đỡ phần tường gạch phía ngoài. Như thế mặt đứng (nếu tường không trát) có cảm giác bớt độ dày của lanh tô.
Đối với đổ sàn tại chỗ; khi độ cao của lanh tô và sàn xấp xỉ nhau; thì nên kết hợp lanh tô và sàn luôn một khối; cũng như có thể kết hợp với ô văng để giảm bớt khối lượng thi công bê tông.
Nếu lỗ cửa sổ có độ cao bằng nhau và nằm gần nhau; thì người ta có thể liên kết các lanh tô đơn lại với nhau để thành hệ giằng tường. Giằng tường có tác dụng tăng cường độ ổn định; và độ vững cho nhà, tránh cho thần tường nứt gãy do lún không đều.
Lanh tô bê tông cốt thép đúc sẵn
Kích thước bề rộng lanh tô đúc sẵn lấy bằng bội số của kích thước ½ viên gạch làm tiêu chuẩn (chiều rộng tốt nhất là ½ gạch; 1 gạch hoặc có thể 1 ½ gạch). Độ cao nói chung bằng độ dày của 1, 2, 3 hàng gạch. Hai đầu gác vào tường gần bằng chiều dài 1 gạch. Lanh tô đúc sẵn tạo tốc độ nhanh.